Մուշ
Մուշը գտնվում է Մեղրագետի ձախակողմյան վտակ Մուշ գետի ափերին: Հարավում բարձրանում են Հայկական Տավրոսի Սասունի լեռները` Տիրնկատար և Կորդուխ Լեռ գագաթներով: XX դ. սկզբին ուներ շուրջ 25000 բնակիչ, որից 9000 հայեր: Այստեղ գործել են Սբ. Ավետարանաց, Սբ. Գրիգոր Լուսավորիչ, Սբ. Կիրակոս, Սբ. Հարություն, Սբ. Սարգիս, Սբ. Մարինե, Սբ. Ստեփանոս, Սբ. Փրկիչ եկեղեցիները և երկու մզկիթ: Այս եկեղեցիներից ամենաշքեղն ու գեղեցիկը Սբ. Մաիրնեն էր, իսկ ամենահինը Սբ. Փրկիչը, որը հիշատակվում էր 851-52թթ:
Քաղաքի արևելյան կողմում բարձրունքի վրա գտնվում էր Մուշի բերդը: Սա հայկական լեռնաշխարհի հնագույն բնակավայրերից է: Այստեղ կան կիկլոպյան ամրոցի հետքեր Մենուա թագավորի /810-786 Ք.ա./ սեպագիր արձանագրություն և այլն: Նրա հիմնադրումը ավանդապաշտորեն վերագրվում է Վահան Մամիկոնյանին: Քաղաքի արևմտյան մասում են գտնվում նաև Մուշեղաբերդը, Հողաբերձիկ և Աստղաբերդ բերդերի ավերակները:
851-52թթ. Մուշը եղել է արաբների դեմ ուղղված ժողովրդաազատագրական պայքարի կենտրոնը: 852թ-ին Մուշի Սբ. Փրկիչ եկեղեցում Խութեցի Հովնանի ու նրա մարտիկների ձեռքով սպանվեց Յուսուֆը:
- ՄՇՈ ԱՌԱՔԵԼՈՑ ՎԱՆՔ
-
Առաքելոց Վանքը գտնվում է Մուշ քաղաքից մոտ 10 կմ հարավ-արևելք, Տավրոսի շղթայի երկու կատարների միջև ընկած Տիրնկատար կոչվող լեռան լանջին, մի գեղատեսիլ վայրում: Մուշի մյուս վանքերի նման Առաքելոց վանքը ևս հայտնի է եղել մի քանի անունով: Ընդհանրապես կոչվել է Առաքելոց վանք, սակայն համանուն մյուս վանքերից տարբերելու համար անվանվել է Մուշի Առաքյալ կամ Երկոտասան Վանք, այսինքն տասներկու առաքելոց վանք:
Ըստ ավանդության, երբ 312 թվականին Գրիգոր Լուսավորիչը հիմնել է վանքը, այդտեղ է տեղավորել տասներկու առաքյալներից մի քանիսի մասունքները եւ ի հիշատակ առաքյալների, կոչվել է Տասներկու առաքելոց վանք: Կոչվել է նաև Ղազարու, երբեմն էլ Եղիազարու վանք, ըստ ավանդության վանքի առաջին վանահայրը եղել է Եղիազար անունով մի հոգևորական: Հետագայում Եղիազար անունը ժողովրդի կողմից ձևափոխվել է և դարձել Ղազար, իսկ վանքը` Ղազարու վանք: Քանի որ վանքը գտնվում է Տիրնկատար սարի ստորոտին, ստացել է նաև Արեգնածագ Տիրնկատար վանք անունը:
Վանքի աջ կողմում գտնվող անդնդախոր ձորի պատճառով կոչվել է նաև Դլաձորի վանք: Իսկ Առաքելոց վանքի մոտակայքում գտնվող Սբ. Թադեի մատուռի պատճառով ստացել է նաև Սբ. Թադեի վանք անունը:
Վանքի շինարարությունը ամբողջությամբ ավարտվել է Սասունցի Թոռնիկյանի իշխանության օրոք: - ՍՈՒԼՈՒԽԻ ԿԱՄՈՒՐՋ
-
Կամուրջ է Արածանիի վրա, Մուշ-Խնուս ճանապարհին, Սուլուխ գյուղի մոտ: Կառուցվել է XIV դարում, Լենկթեմուրի հրամանով` ավերված Աշտիշատ ավանի քարերով: Ունի 14 կամար, գործում է մինչև այժմ: Այստեղ է զոհվել Գևորգ Չաուշը 1907 թ. մայիսի 27-ին:
Մենք շնորհակալ կլինենք, եթե դուք կիսվեք այս հոդվածով:
Նորությունները Ձեր փոստին:
Անիտուրը հրավիրում է:
